Ekstremalne zjawiska naturalne, którymi są klęski żywiołowe, stanowią poważne zagrożenie dla wszystkich społeczności, a szczególnie dla osób z niepełnosprawnościami. W odpowiedzi na te wyzwania, Biuro Narodów Zjednoczonych ds. Redukcji Ryzyka Katastrof (UNDRR) przeprowadziło w 2023 r. globalne badanie. Opublikowany ostatnio raport stanowi kluczowe źródło wiedzy o tym, jak 16 proc. światowej populacji radzi sobie z dotykającymi ich bezpośrednio efektami katastrof naturalnych oraz zmianą klimatu. W kontekście rosnącej częstotliwości i intensywności tych zjawisk, badanie podkreśla konieczność uwzględnienia ich perspektywy w tworzeniu bardziej skutecznych strategii zarządzania ryzykiem. Osoby z niepełnosprawnościami, przez lata marginalizowane w procesach decyzyjnych, teraz zyskują głos, który może przyczynić się do lepszego planowania i reagowania na globalne wyzwania w obliczu zmiany klimatu.
Globalne badanie UNDRR
Globalne badanie UNDRR to przedsięwzięcie mające na celu zrozumienie, jak radzą sobie z wyzwaniami związanymi z katastrofami naturalnymi osoby z niepełnosprawnościami na całym świecie. Badanie realizowane w okresie od stycznia do marca 2023 r. objęło szeroki zakres kwestii, dotykając problematyki zarządzania ryzykiem katastrof.
Zakres i metodologia badania
Badanie zostało przeprowadzone w 132 krajach, co stanowi znaczące pokrycie geograficzne i kulturowe i świadczy o jego globalnym zasięgu i znaczeniu. W sumie zgromadzono 6342 odpowiedzi, co jest zauważalnym wzrostem w porównaniu do 5717 uzyskanych w poprzednim badaniu, sprzed dziesięciu lat. Metodologia obejmowała zarówno ilościowe, jak i jakościowe techniki zbierania danych, w tym ankiety online i wywiady indywidualne. To połączenie metod pozwoliło na uzyskanie głębokiego wglądu w doświadczenia, potrzeby i wyzwania osób z niepełnosprawnościami w kontekście katastrof naturalnych.
Główne obszary zainteresowania
Badanie skupiało się na kilku kluczowych obszarach:
przygotowanie osób z niepełnosprawnościami do katastrof – w badaniu sprawdzano stopień przygotowania na potencjalne katastrofy, w tym osobiste plany i świadomość istniejących procedur ewakuacyjnych;
dostępność i skuteczność informacji o ryzyku – analizowano, czy informacje o ryzyku katastrof i ostrzeżenia są dostępne i zrozumiałe dla osób z niepełnosprawnościami;
świadomość planów zmniejszania ryzyka klęsk żywiołowych (DRR) – badanie oceniało, w jakim stopniu osoby z niepełnosprawnościami są świadome planów zarządzania ryzykiem katastrof na poziomie krajowym i lokalnym;
udział w procesach decyzyjnych – zbierano dane na temat uczestnictwa osób z niepełnosprawnościami w procesach decyzyjnych dotyczących zarządzania ryzykiem katastrof.
Cel i znaczenie badania
Celem badania było nie tylko zebranie danych, ale przede wszystkim zwiększenie świadomości na temat wyzwań, z jakimi borykają się osoby z niepełnosprawnościami w obliczu katastrof naturalnych. Wyniki mają na celu informowanie osób odpowiedzialnych za polityki i strategie na poziomie globalnym i lokalnym, aby lepiej odpowiadały na potrzeby tej grupy w sytuacjach kryzysowych. Badanie to stanowi ważny krok w kierunku tworzenia bardziej skutecznych systemów zarządzania ryzykiem katastrof, które uwzględniają potrzeby wszystkich członków naszego społeczeństwa.
Klęski żywiołowe – jak można pomóc osobom z niepełnosprawnościami?
Aby skutecznie włączyć osoby z niepełnosprawnościami w zarządzanie ryzykiem katastrof, niezbędne są konkretne działania. Po pierwsze, rządy powinny opracować polityki, które pozwalają aktywnie uczestniczyć w planowaniu i podejmowaniu decyzji dotyczących katastrof bez względu na poziom sprawności. Kluczowe jest również zastosowanie zasad uniwersalnego projektowania w DRR, aby infrastruktura była dostępna i odporna, uwzględniając potrzeby wszystkich użytkowników. Równie ważne jest podnoszenie świadomości i budowanie zdolności wśród osób z niepełnosprawnościami, co zwiększa ich odporność i przygotowanie. Edukacja i rozwój umiejętności są kluczowe dla efektywnego reagowania w sytuacjach kryzysowych.
Współpraca między interesariuszami, w tym władzami, organizacjami pozarządowymi i samymi osobami z niepełnosprawnościami, jest niezbędna do opracowania włączających strategii zarządzania katastrofami. Ostatnia rekomendacja dotyczy uwzględnienia różnorodnych potrzeb i doświadczeń osób z niepełnosprawnościami w politykach DRR. Tylko poprzez holistyczne i włączające podejście można skutecznie zarządzać ryzykiem, odpowiadając na potrzeby wszystkich członków społeczności.
Klęski żywiołowe – pilna potrzeba działania
Klęski żywiołowe, takie jak powodzie, huragany i trzęsienia ziemi, niosą szczególnie dotkliwe skutki dla osób z niepełnosprawnościami. Brak dostępu do informacji, ograniczone możliwości ewakuacji i niedostateczne plany zarządzania kryzysowego często stawiają ich w sytuacji większego ryzyka. Mimo upływu dekady od poprzedniego badania, postęp w zakresie włączania ich w działania związane z zarządzaniem ryzykiem katastrof nadal jest ograniczony. Badanie wykazało brak znaczących różnic w postępach dokonanych w różnych regionach świata. To podkreśla globalny charakter problemu. Postęp wiąże się z koniecznością podjęcia zobowiązania do stworzenia świata, w którym każdy, niezależnie od zdolności i możliwości, jest przygotowany i chroniony przed możliwymi katastrofami.