Tajlandia jest w pierwszej dziesiątce krajów najbardziej zagrożonych zmianą klimatu. W obliczu tych wyzwań, przyjęła ambitny plan, mający na celu osiągnięcie pozycji jednego z wiodących krajów w regionie Azji Południowo-Wschodniej do roku 2037, zgodnie z wytycznymi Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD). Jedną z dróg prowadzących do tego celu jest właściwe gospodarowanie wodami, a konkretnie ukierunkowanie działań na „współpracę” z naturą.
Zmiana klimatu w Tajlandii
Temperatura w Tajlandii wzrosła w ciągu 40 lat (1970-2009) o 1,04°C. Przewiduje się, że ta tendencja będzie się nadal utrzymywała. Temperatura do 2090 r. może średnio wzrosnąć o 3,23°C, w porównaniu z latami 1986-2005. Zmiana klimatu pociąga za sobą ekstremalne zjawiska pogodowe. Co prawda nie jest to niczym nadzwyczajnym w Tajlandii, jednak ich siła i skala zaskakują. Deszcze występują rzadziej, ale są bardziej obfite. Susze są dłuższe i bardziej dotkliwe dla przyrody i społeczeństwa (OECD). Zmiana klimatu to jeden z wielu czynników wpływających na stan i jakość wód w Tajlandii. Są to również szybki rozwój gospodarczy i intensywna turystyka.
Ministerstwo Zasobów Naturalnych i Środowiska – MONRE – opracowało Centralny Plan dotyczący zmiany klimatu na lata 2018-2050. Rząd przedstawił również kilka innych planów i strategii, a wśród nich najważniejsze miejsce zajmuje gospodarowanie wodami. Plan generalnego zarządzania zasobami wodnymi na lata 2018-3037 koncentruje się na rozwiązaniach opartych na przyrodzie.
Odgórne gospodarowanie wodami
Tajlandzki rząd doskonale zdaje sobie sprawę z konieczności podejmowania działań w związku ze zmianą klimatu. Woda to życie, bezpieczeństwo żywnościowe i rozwój gospodarczy. Badania zrealizowanych w Tajlandii projektów zarządzania wodą z ukierunkowaniem na przyrodę pokazują, że duże rządowe inwestycje warto uzupełniać ekologicznymi rozwiązaniami. Takie połączenia stanowią bardzo skuteczną odpowiedź na wyzwania klimatyczne. Przykładem jest dorzecze rzeki Chao Phraya, gdzie rozwiązania tradycyjne połączono z zielonymi dachami i siecią stawów.
W tym przypadku można mówić o NBS, czyli Nature-Based Solutions. NBS to termin określający innowacyjne rozwiązania, oparte o ekosystem i naturalne procesy zachodzące w przyrodzie, w tym w rzekach. Gospodarowanie wodami w takim ujęciu ma zmniejszyć ryzyko klęsk żywiołowych, służyć naturze i człowiekowi (ScienceDirect). NBS zostało uwzględnione w dwudziestoletnim planie zarządzania wodami w Tajlandii. Przykładami są tu rekultywacja i ochrona terenów podmokłych czy zalesianie zlewni.
Zmiana naturalnego biegu rzeki – skutki
W 2011 r. Tajlandia doświadczyła rekordowo wysokich opadów deszczu (RMetS). Powodzie nie oszczędziły również Bangkoku i stały się impulsem do zmian. Przepływ rzeki został zmodyfikowany przez zapory i systemy melioracyjne, a tereny zalewowe przystosowano do uprawy ryżu. Kontrolowany przepływ rzeki do niższych obszarów, do równiny zalewowej, chroni przed powodziami i magazynuje wodę na okresy suszy. Dla większości mieszkańców gospodarowanie wodami, przez wyznaczanie nowego biegu rzeki, jest korzystne. Jednak tak duża ingerencja w naturę ma też negatywne skutki, które przybierają postać odłączenia od naturalnej równiny zalewowej i zmniejszenia połowów ryb.
Lokalne gospodarowanie wodami
Problemy z gospodarką wodną rodzą się w społecznościach lokalnych i to na szczeblu lokalnym władze w Tajlandii powinny poszukiwać dla nich rozwiązań. Jedną z takich inicjatyw było zbudowanie jazów na rzece Khlong-La w latach 2014-2016. Bambusowe siatki wypełnione zostały naturalnymi materiałami i stworzyły niskie tamy. Lokalna społeczność posadziła wzdłuż rzeki drzewa oraz niższą roślinność.
Lokalne gospodarowanie wodami to niewielkie koszty budowy: tanie materiały i praca mieszkańców. Za to duże korzyści dla społeczności. W ostatnich latach obszary te w mniejszym stopniu są narażone na powodzie bądź wynikające z suszy niedobory wody. Dzięki lokalnej inwestycji poprawiła się również relacja na linii mieszkańcy – władza. Badacze wskazują na kilka zagrożeń związanych z projektem. Wśród nich jest obawa dotycząca zanieczyszczenia wody piaskiem z worków użytych przy budowie niektórych jazów.
Bariery w zarządzaniu zasobami wodnymi
Jednym z głównych problemów w Tajlandii jest brak skoordynowanych działań. Gospodarowanie wodami to kwestia, którą zajmują się różne organizacje oraz komórki podlegające pod kilka różnych ministerstw. Konieczne jest wypracowanie wspólnego planu w oparciu o rozwiązania zgodne z ekosystemem. Jak wskazują tajscy badacze, w procesie planowania istotny jest również głos lokalnej społeczności, jej doświadczenie i wiedza.